شایعترین پرسشهای مادران دردوره شیردهی ومناسبترین پاسخهای آنها(قسمت دوم)
داروها و شیردهی پرسش: من مبتلا به سینوزیت شدهام و برایم آموکسی سیلین تجویز شده است. آیا میتوانم این دارو را مصرف کنم و به شیردهی هم ادامه بدهم؟بحث و توصیه: در مورد داروها و شیر انسان باید به سه واقعیت توجه داشت:
1- بیشتر داروها وارد شیر میشوند.
2- تقریباً تمام داروها فقط به مقدار کم معمولاً کمتر از 1% دوز مصرفی مادر، وارد شیر میشوند.
3- داروهای معدودی برای مادران شیرده ممنوعیت مصرف دارند.
در دسترس بودن حداقل یک کتاب یا مرجع، کمک کننده است. برای پاسخ به این پرسش، باید گفت آموکسیسیلین و آنتیبیوتیکهای دسته پنیسیلین در شیردهی قابل استفاده هستند.
گروههای معدودی از داروها مانند: داروهای شیمی درمانی سرطانها، ایزوتوپهای رادیواکتیو، آنتیمتابولیتها، مواد مخدر و داروهای خیابانی در شیردهی قابل استفاده نیستند. سایر داروها اگر از نظر امکان مصرف در شیردهی آزمایش نشده باشند ممکن است جزو گروه توصیه نشده قرار گرفته گیرند. در این صورت بهتر است مادر از پزشک خود بخواهد داروی دیگری را که در شیردهی قابل مصرف باشد، جایگزین کند. بیشتر داروها قابل جایگزینی هستند و باید مادران را به این کار تشویق کرد. نکته دیگر این است که باید به مادر توصیه کرد هر دارویی را بلافاصله پس از شیردادن به کودک مصرف کند. در صورت قطع شیردهی بویژه اگر شیرخوار کم سن باشد، شروع مجدد آن ممکن است مشکل باشد. در صورت اجبار به قطع شیردهی، باید توصیههای لازم دربارۀ چگونگی به دست آوردن و استفاده از یک شیردوش الکتریکی را در اختیار مادر قرار داد تا جریان شیر خود را تا زمانی که بتواند مجدداً به کودک شیر بدهد، حفظ کند.
آیاشیرمن برای کودک یکروزه ام کافی است؟
پرسش: من نگرانم که نتوانم شیر کافی برای نوزادم فراهم کنم یا شیر من برای نوزادم کافی نباشد. چطور بدانم وقتی در بیمارستان هستم شیر من برای نوزادم کافی است؟
بحث و توصیه: ارائه راهنماییهای پیش از موعد درباره شیردهی، بویژه در ویزیتهای پیش از تولد به والدین در حال انتظار، در مورد آنچه طی اقامت 2 تا 4 روزۀ خود در بیمارستان با آن برخورد خواهند کرد، روش جالبی برای کمک به موفقیت آنها در شیردهی است. وینیکاف و همکاران دریافتند که شایعترین علت قطع شیردهی مادران در بیمارستان این است که فکر میکنند شیر آنها کافی نیست. اطلاعات و دانش به دست آمده از یک تلفن میتواند یک مادر مردد و عصبی را به یک مادر شیرده موفق تبدیل کند.
راهنماییهای پیش از موعد شیردهی با این واقعیت شروع میشوند که تمام شیرخواران اعم از شیر مادرخواران یا شیر خشکخواران، طی چند روز اول پس از تولد کاهش وزن خواهند داشت، زیرا شیرخواران سالم در زمان تولد مقداری مایعات اضافی دارند. این مسئله بویژه در شیرخوارانی که مادرشان پیش از تولد تزریق اپیدورال گرفته باشد بیشتر صادق است، زیرا اپیدورال با تزریق یک باره مایعات همراه است. کاهش وزنی تا حدود 8% وزن تولد در دو روز اول زندگی قابل پیشبینی است.
اطلاعاتی درباره تولید طبیعی شیر نیز سودمند است. آغوز اولین شیر تولید شده بهوسیله پستانها پیش از تولید شیر کامل است. آغوز ممکن است رنگ شفاف تا زرد داشته باشد و قدری چسبناک باشد. مقدار آغوز تولید شده در چند روز اول ممکن است بسیار کم باشد، ولی برای معدۀ کوچک شیرخوار (تقریباً به اندازۀ مشت شیرخوار) دقیقاً کافی و مناسب است. مقدار تولید شده در روز اول زندگی سه قاشق غذاخوری (تقریباً 50میلیلیتر) است که در روز دوم به سیزده قاشق غذاخوری (تقریباً 200 میلیلیتر) افزایش مییابد. آغوز که سرشار از پروتئین (IgA ترشحی)، کالری (17 کالری در هر اونس) و سلولهای زنده است، تغذیه و سلامت نوزاد را تأمین میکند. آغوز اولین واکسیناسیون نوزاد است و به خاطر اثر ملین طبیعی که دارد به دفع مکونیوم غنی از بیلیروبین کمک میکند.
مادران در روزهای اول معمولاً اظهار میدارند که شیر کافی ندارند، این اطلاعات میتواند ترس آنها را برطرف کرده و تشویقشان کند که تا حد امکان پستان را در دهان شیرخوار بگذارند و از تغذیه با شیرخشک خودداری کنند. تولید شیر فراوان معمولاً در روزهای دوم تا چهارم رخ میدهد. والدین را میتوان از شرایط و مقررات بیمارستانهای دوستدار کودک مانند گذاشتن پستان در دهان شیرخوار در یک ساعت اول پس از تولد، هماتاقی مادر و نوزاد، ممنوعیت استفاده از پستانک و شیشه شیر و شیردادن به نوزاد به خواست او، آگاه کرد. نشانههای نیاز شیرخوار به شیر شامل بردن دست به دهان، ملچ ملوچ کردن بازتاب جستن حرکات اندامها و حرکات چشم در خواب سبک، است.
سرانجام، باید اطلاعات دربارۀ حالات دفع مدفوع در نوزادان سالم، به والدین داده شود تا بتوانند تغییر حالت مدفوع از مکونیوم (چسبنده، قیرمانند و سیاه) به مدفوع بینابینی (گل مانند و سبز تیره) و به مدفوع شیر (شل، دانهدانه و زرد) را مدنظر داشته باشند. والدین پس از رفتن به خانه باید انتظار داشته باشند که شیرخوار در سن 5 تا 7 روزگی حداقل 8 تا 12 بار در 24 ساعت شیر بخورد و روزانه حداقل شش مرتبه دفع ادرار و سه بار یا بیشتر دفع مدفوع داشته باشد.
پرسش: شیرخوار من در روز سوم تولد معاینه شده است ولی خوابآلود به نظر میآید و باید هر 4 ساعت او را برای شیرخوردن بیدار کنم، آیا این حالت برای یک شیرخوار 4 روزه طبیعی است؟
بحث و توصیه: بسیاری از والدین تصور میکنند یک نوزاد گرسنه با گریه و جیغ زدن نیاز به شیر خوردن را نشان میدهد، اما در مورد شیرخوارانی که بطور انحصاری با شیرمادر تغذیه میشوند، باید مراقب شیرخوار خوابآلود بود! برخی از این شیرخواران در چند هفته اول تولد در معرض خطر گرسنگی هستند و به جای نشان دادن علایم گرسنگی، میخوابند. والدین اغلب به اشتباه میاندیشند که اینها شیرخواران خوبی هستند. تظاهرات بالینی زیر نگرانکننده هستند:
1- کاهش وزن بیشتر از 8% وزن تولد در 3 یا 4 روز اول زندگی
2- فقدان نشانههای تولید فراوان شیر تا 3 یا 4 روزگی
3- یک شیرخوار خوابآلود و بینیاز (شیرخواری که بیشتر از 4-3 ساعت بین وعدههای شیر بطور مداوم بخوابد یا بطور طولانی یک پستانک را بمکد که موجب خوردن کمتر و خواب بیشتر میشود)
4- کمتر از 8 وعده تغذیه در 24 ساعت
5- کمتر از 3 بار دفع مدفوع (مدفوع شیر) در 24 ساعت
6- افزایش وزن کمتر از 15 تا 30 گرم در روز
7- شیرخواری که 10 تا 14 روز پس از تولد وزن تولد را باز نیابد
8- مادری که نشانههای تولید شیر کافی را نداشته باشد (عدم وجود بازتاب جهش شیر و عدم نشت شیر یا رها کردن پستان و نارضایتی شیرخوار پس از تغذیه)
سایر اطلاعاتی که از مادر به صورت تلفنی درباره این شیرخوار خوابآلود میتوان به دست آورد شامل: فقط 6 بار شیر خوردن در 24 ساعت، 2 بار مدفوع قهوهای رنگ در روز، سابقۀ ترخیص زودهنگام و فقدان بازتاب جهش شیر در مادر است. با توجه به عوامل نگران کننده متعدد باید به این مادر توصیه کرد که شیرخوار را همان روز برای معاینه مجدد نزد پزشک ببرد.
پرسش: من به دلایل زیبایی در سال 1990 کاشت سیلیکون پستان انجام دادهام. آیا شیردهی من خطری ندارد؟
بحث و توصیه: کاشت سیلیکون پستان از 30 سال پیش متداول شده و تا کنون تقریباً یک میلیون زن از آن استفاده کردهاند. مقالات فراوانی دربارۀ واکنشهای بیماریزای احتمالی در شیرخواران و نشت سیلیکون و عوارض خودایمنی در مادران نوشته شده است. اولین گزارش از عوارض کاشت سیلیکون در بچههای این مادران در سال 1994 به چاپ رسید و به شدت مورد توجه قرار گرفت. این گزارش کاشت سیلیکون پستان را با یک بیماری شبیه اسکلرودرما در مری در 8 کودک مرتبط دانسته بود. گزارشهای بعدی، هیچ مدرکی دال بر بیماری مری یا سایر بیماریهای بافت همبند یا بیماریهای عصبی پیدا نشد. در یک مطالعۀ دیگر، هیچ تفاوت چشمگیری در مقدار سیلیکون موجود در شیر مادر یا نمونه خون او میان زنان دارای سیلیکون و گروه کنترل دیده نشد. جالب توجه اینکه نشان داده شد مقدار سیلیکون موجود در شیر گاو و شیر خشکهای شیرخواران 10 برابر بیشتر از شیر انسان است. با این وجود از سال 1992، کاشت سیلیکون فقط به صورت پژوهشهای بالینی کنترل شده در دسترس هستند و در حال حاضر از تزریق سرم فیزیولوژی استفاده میشود.
زنانی که عمل جراحی بزرگ کردن پستان را انجام دادهاند، بطور کلی در شیردهی موفقاند، اگرچه میزان موفقیت در شیردهی ممکن است بسته به نوع برش جراحی متفاوت باشد، بویژه اگر آسیبی به اعصاب یا بافتهای مجاری شیر رسیده باشد. پس از جراحیهای کاهش حجم پستان مشکلات شیردهی بیشتری بروز میکند. برلین در گزارش خود هیچ ممنوعیت مطلقی برای شیردهی در زنان دارای کاشت سیلیکون ذکر نکرده است. بر اساس نظر سازمان دارو و غذای آمریکا، در زنانی که تمایل به شیردهی دارند، نیازی به برداشت کاشتهای سالم سیلیکون یا سنجش سطح سیلیکون شیر نیست، لذا مادر مذکور را باید به شیردهی تشویق و وزن شیرخوار را پایش کرد.